Một chiều ngồi say, một đời thật nhẹ ..

 

 Một chiều ngồi say, một đời thật nhẹ .. ngày qua

...

 

 

 

MỘT CÕI ĐI VỀ

Bao nhiêu năm rồi, còn mãi ra đi

Đi đâu loanh quanh, cho đời mỏi mệt

Trên hai vai ta, đôi vầng nhật nguyệt

Rọi suốt trăm năm, một cõi đi về

Lời nào của cây, lời nào cỏ lạ

Một chiều ngồi say, một đời thật nhẹ .. ngày qua

Vừa tàn mùa xuân, rồi tàn mùa hạ

Một ngày đầu thu, nghe chân ngựa về .. chốn xa

Mây che trên đầu, và nắng trên vai

Đôi chân ta đi, sông còn ở lại

Con tinh yêu thương, vô tình chợt gọi

Lại thấy trong ta, hiện bóng con người

Nghe mưa nơi này, lại nhớ mưa xa

Mưa bay trong ta, bay từng hạt nhỏ

Trăm năm vô biên, chưa từng hội ngộ

Chẳng biết nơi nao, là chốn quê nhà

Đường chạy vòng quanh,  một vòng tiều tụy

Một bờ cỏ non, một bờ mộng mị .. ngày xưa

Từng lời tà dương, là lời mộ địa

Từng lời bể sông, nghe ra từ độ .. suối khe

Trong khi ta về, lại nhớ ta đi

Đi lên non cao, đi về biển rộng

Đôi tay nhân gian, chưa từng độ lượng

Ngọn gió hoang vu, thổi suốt .. xuân thì.

Hôm nay ta say, ôm đời ngủ muộn

Để sớm mai đây, lại tiếc .. xuân thì.

Trịnh Công Sơn

" Một Cõi Đi Về " là một ca khúc khá đặc biệt của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn được ông sáng tác vào khoảng năm 1974, nhưng mãi đến tận năm 1980 mới được phổ biến. Nữ danh ca Khánh Ly trong một cuộc trò chuyện đã kể lại kỷ niệm về lần bà gặp Trịnh Công Sơn tại Huế trước khi sang Mỹ định cư, đồng thời có những tiết lộ khá thú vị về nhạc phẩm đặc biệt này: “Đó cũng là lần đầu tiên, ông Sơn dạy cho tôi hát ca khúc ' Một Cõi Đi Về '. Ông ấy nói với tôi rằng, mỗi con người sinh ra ai cũng có một cõi để đi về. Nên khi còn rất trẻ, ông ấy đã viết 'Phôi Pha', trong đó có câu “Thôi về đi, đường trần đâu có gì, tóc xanh mấy mùa” để rồi sau này, ông lại viết “Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi”, “Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt”. 

Vì hoàn cảnh đặc biệt sau đó, Khánh Ly vội vã rời Việt Nam, còn Trịnh Công Sơn thì quay cuồng với những biến cố ở trong nước, mãi đến năm 1980 âm nhạc của ông mới dần được trở lại nhờ sự can thiệp của ông Võ Văn Kiệt (lúc đó là bí thư thành ủy). Từ đó bài " Một Cõi Đi Về " mới có dịp được công chúng biết tới.

Ông từng tâm sự rằng:

“ Đây là một bài hát rất lạ, thực sự không dễ hiểu vì có những câu trong bài hát bản thân tôi cũng thấy khó giải thích. Viết thì viết vậy nhưng để giải thích thật rõ ràng thật khó. Khi tôi gặp không ít người dù họ học ít nhưng họ lại thích, hỏi họ có hiểu không, họ trả lời là không hiểu nhưng cảm nhận được có một cái gì đó ở bên trong. Khi nghe, khi hát lên có một điều gì đó chạm đến trái tim mình. Tôi nghĩ trong nghệ thuật điều quan trọng nhất là làm thế nào để mở ra một con đường ngắn nhất đi từ trái tim đến trái tim của người khác mà không cần cắt nghĩa gì thêm ”.

...

“ Thuở nhỏ, tôi thích đến chùa vì sự tĩnh lặng, thanh khiết. Càng lớn tôi càng ít đi chùa và gần đây hầu như không có nhu cầu đó nữa. Lý do đơn giản là tôi đã may mắn tìm thấy sự yên tĩnh đó ở trong bản thân mình. Vì thế khi viết bài hát “Một cõi đi về” và nhiếu bài tương tự như thế, tôi không phải nhờ đến một bối cảnh ngoại giới nào cả. Đó chỉ là một bài thơ nhỏ tôi muốn hát về một cảnh giới mà trong mỗi người ai cũng có. Từ hư vô đến cuộc đời. Và từ cuộc đời trở về lại với hư vô. Đi – Về là một lộ trình quen thuộc của cuộc sống mà ai cũng phải trải qua. Đó là một trò chơi vừa vui thú vừa ngậm ngùi mà tạo hóa đã bày ra cho con người và cho cả vạn vật.”

...

Nhạc Trịnh với hệ thống ngôn ngữ đặc biệt mang những nét riêng về cấu trúc, cách sử dụng từ - tiếng, với âm hưởng, ý nghĩa đặc trưng phong cách cá nhân của Trịnh Công Sơn. Nhiều ca từ có thể khiến người nghe lạ lẫm, dễ dẫn đến nhầm tưởng. Trong ca khúc “Một Cõi Đi Về” có câu “con tinh yêu thương vô tình chợt gọi”, nhưng nhiều ca sĩ khi hát đã “biến hóa” thành “con tim yêu thương vô tình chợt gọi” và đinh ninh như thế là đúng. Tuy nhiên, Thái Hòa – một ca sĩ từng hát và nghiên cứu về nhạc Trịnh trong thời gian dài chia sẻ rằng, chính nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã lý giải về “con tinh yêu thương” trong “Một cõi đi về” ý chỉ những cô gái nhỏ, xinh đẹp và nghịch ngợm ở Huế. Những cô gái ấy thường hay được gia đình, người thân mắng yêu theo kiểu Huế là “đồ yêu tinh”. Và chữ “tinh” này được sử dụng trong nhạc Trịnh với ý nghĩa đó.

- st -

Photo: Dương Minh Long